Қырғыз әйелдерінің көне баскиімдері қайта жандануда.Тіпті, өткен жылдың желтоқсанында ол ЮНЕСКО тізіміне енгізілген.
Қырғыз әйелдерінің көне баскиімі элечек деп аталады. Оны дайындау үшін жеті метрден 40 метрге дейін жұқа табиғи мата пайдаланылады.
АЙДАЙ АСАНҒҰЛОВА «КИІЗ ДҮЙНО» ҚОРЫНЫҢ НЕГІЗІН ҚАЛАУШЫ: "Бұл бас киімімді әйелдер жасы мен әлеуметтік мәртебесін қарай киген. Онымен салт-дәстүрлер де тығыз байланысты. Элечектерді тек ақ матадан ғана бұраған. Бұл өмірдің, ананың символы. Элечек - қырғыз көшпенділері үшін ең маңызды ұлттық бас киім ".
Қырғыз әйелдері үйлену тойына элечек киіп, күйеуінің үйіне келген. Әйел неғұрлым жас болса, бас киіміндегі әшекейлер соғұрлым жарқын болған. Жасы келген сайын кішірейе берген. Дәулетті отбасының әйелдерінің баскиіміндегі әшекейлер тиісінше салмақты, қымбаттау болған. Сонымен қатар бұл бас киім өмірдегі түрлі жағдайларда да қолданылған. Мәселен, оған өлген адамды ораған. Одан бинт пен бала оранышын жасаған.
АЙДАЦ АСАНҒҰЛОВА «КИІЗ ДҮЙНО» ҚОРЫНЫҢ НЕГІЗІН ҚАЛАУШЫ: "Талас облысының Үлкен-Токой ауылынан келген Раат әже бізге күйеуінің көшпелі уақытта дүниеге келгенін айтты. Босанатын әйелдің қайын енесі бас киімінен мата жыртып алып, бір бөлігін төсеп, баланы ораған екен".
Әдетте әйелдер бас киімдерін өздері жасайды екен. Ал, мереке алдында көмекшілер шақырылады.
БҰРЫЛ ИСМАНТАЕВА «КИІЗ ДҮЙНО» ҚОРЫНЫҢ МҮШЕСІ: "Ерекше іс-шаралар, мерекелер алдында, қонақ шақыратын кезде електерді жуып, үтіктеп, тәжірибелі әйелдерді шақырып, үстелге жаятын болған. Шай ішу кезінде електер ақырындап жиналады. Бұл күні бойына созылған".
Кеңестік билік кезінде қырғыздардың өмір сүру салты өзгеріп, бас киімнің бұл түрі ұмытылып кеткен. Дәстүрді қайта жандандыру туралы шешім 12 жыл бұрын қабылданған. «Киіз Дүйно» қоғамдық қорының қызметкерлері бір жыл бойы бүкіл Қырғызстанға барып, қарт әйелдерді іздеп, олардан бас киімді жасауды үйренген. Жиналған фото және бейнематериалдар негізінде екі кітап шығарылды. Қазір әйелдер бас киімдері базарларда сатылады. Сапасына қарай олар 17-ден 170 долларға дейін бағаланады.
