Мауна-Кеа - Үлкен Гавай аралындағы биіктігі 4205 метр қалқанды жанартау.  Тау, әсіресе оның шыңы, гавайлықтар үшін қасиетті, өйткені онда рәсімдік платформалар, ата-бабалар жерленген жерлер және емдік күші бар деп есептелетін биік тау көлі бар.

КЕАЛОХА ПИШОТТА – БЕЛСЕНДІ:  «Мауна-Кеа - Құдай бізге, адамдарға аспанға апаратын жолды білуге көмектесетін жер».

Бұл ретте соңғы 50 жылда астрономдар да аспанға бет алған. Бүгінде мұнда он шақты обсерватория-телескоп салынды.

ШЕЙН ПАЛАКАТ-НЕЛЬСЕН – ГАВАЙИ ТҰРҒЫНЫ: «Жерді пайдалану жөніндегі комиссия шыңды ғылыми қорық ретінде анықтады».

Тау, әсіресе оның шыңы, гавайлықтар үшін қасиетті, өйткені онда рәсімдік платформалар, ата-бабалар жерленген жерлер және емдік күші бар деп есептелетін биік тау көлі орналасқан.

ДЖОН ОМИР – АСТРОНОМ: «Бұл Гавайи аралындағы қалқанды жанартау, ал Мауна-Лоа, тағы бір үлкен қалқанды жанартау төбеден өте тұрақты және бірқалыпты ауа ағынын жасайды».

Гавай университетінің Астрономия институтының директоры Дуг Саймонс 50 штаттың ешқайсысында Мауна-Кеадан жақсы орын жоқ деп есептейді. Белсенділер де, ғалымдар да тау ғаламның жұмбаларына жауап береді деп санайды, бірақ олар оны қалай пайдалану керектігі туралы ортақ пікірге келе алмады. 2019 жылы гавайлықтар мұнда 30 метрлік телескоптың құрылысына қарсы бір жылдық наразылық акциясын өткізді. Мыңдаған адам акцияға шығып, шыңға баратын жолды жауып тастады. Нәтижесінде 2022 жылы Мауна-Кеа жаңа басқару органы құрылды, онда негізгі лауазымдарды гавайлықтар атқарады. Бұл диалог пен өзара түсіністіктің жаңа дәуірін бастады.