ЖАҢАЛЫҚТАР

Ғылым және жоғары білім министрінің 2025 жылғы 1 сәуірдегі бұйрығымен Ұлттық бірыңғай тестілеуді (ҰБТ) өткізу қағидаларына өзгерістер енгізілді, деп хабарлайды Алатау телеарнасы, ҚазАқпаратқа сілтеме жасап.

"ҰБТ қағаз немесе электрондық форматта Ұлттық тестілеу орталығы арқылы немесе жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының базасында, не болмаса Ұлттық тестілеу орталығы айқындайтын ұйымдарда өткізіледі. ҰБТ-ға қатысуға өтініш (қағаз және электрондық форматта) Ұлттық тестілеу орталығының www.testcenter.kz сайтында онлайн режимде қабылданады", — делінген құжатта.

Министрдің бұйрығына сәйкес, негізгі өзгерістер мүгедектігі бар мектеп бітірушілердің ҰБТ-ға қатысу тәртібіне қатысты. 

Сондай-ақ құжатта келесі мәселелер атап өтіледі:

• Шетел тілін (ағылшын тілін) меңгеру деңгейін жалпы еуропалық шетел тілін меңгеру құзыреттеріне (стандарттарына) сәйкес растайтын халықаралық сертификаттары бар тұлғалар өз қалауы бойынша ағылшын тілі бойынша бейіндік пәннен немесе «Шетел тілі» (ағылшын) арнайы пәнінен босатылады;
• TOEFL ITP, TOEFL IBT, IELTS секілді ағылшын тілін меңгеру бойынша халықаралық сертификаттары бар тұлғалар ҰБТ-ға немесе конкурсқа қатысу үшін өтініш берген кезде сертификат мәліметтерін көрсетуі тиіс;
• SAT, ACT, IB, A-Level, TOEFL ITP, TOEFL IBT, IELTS сияқты халықаралық стандартталған тест сертификаттары бар тұлғалар ҰБТ-ға өтініш беру деректер базасына мәліметтерді енгізіп, сертификат көшірмесін жүктеуі қажет.
• ҰБТ-ға қатысуға өтініш берген, алайда тестілеуге қатыспаған талапкерлерге, тест өткізу күндері бос орын болған жағдайда, сол кезеңнің ішінде бір күнге тестілеуге қатысу мүмкіндігі беріледі. Бұл мүмкіндік келесі дәлелді себептер болған жағдайда қарастырылады:
• денсаулығына байланысты, тестілеу күнімен сәйкес келетін № 026/у нысанындағы дәрігерлік-консультациялық комиссия қорытындысы немесе амбулаториялық картадан үзінді жазба/ауру тарихынан анықтама болған жағдайда;
• «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» кодекстің 1-бабы 13) тармақшасында көрсетілген жақын туыстарының қайтыс болуын растайтын құжаттар болған жағдайда;
• республикалық және халықаралық олимпиадаларға, ғылыми жобалар байқауларына (ғылыми жарыстарға), орындаушылар байқауларына, кәсіби шеберлік байқауларына және спорттық жарыстарға қатысқан жағдайда (жаңа норма);
• төтенше жағдайлар болғанда.

Сонымен қатар:

— ҰБТ қағаз форматында тапсыратын талапкер құжаттарды қоса тіркеп, мемлекеттік комиссия төрағасының атына ҰБТ-ны қайта тапсыруға өтініш береді;

— ҰБТ электрондық форматында тапсыратын талапкер құжаттарды қоса тіркеп, Ұлттық тестілеу орталығы директорының атына ҰБТ-ны қайта тапсыруға өтініш береді.

Елімізде мопедтерге қатысты заң толықтай 5 сәуірден бастап күшіне енді. Бұл күннен бастап оларда көлік құралы болып саналады, деп хабарлайды Алатау телеарнасы.

Заң бойынша мопедке мемлекеттік нөмір мен техникалық төлқұжат қана емес, сақтандыру полисін де рәсімдеу керек. Онсыз айыппұл салынады. Мопедті тек айыппұл тұрағынан алып кетуге мүмкіндік болады.

Спутниктің жазуынша, бұл ережеге бағынбағандарға айыппұл да қомақты. Талап-ереже мынадай:

Айыппұл көлемі қанша

Жол қозғалысы ережесіне енгізілген өзгерістерге сәйкес, мопедте мемлекеттік тіркеу нөмірі болуы қажет. Ал иесі А1 санатындағы жүргізуші куәлігін алуы шарт. Бірақ А немесе В санаты болса, мопедті басқаруға рұқсат беріледі.

Мопедті тіркеусіз жүргізгені үшін айыппұл қарастырылған. Оның көлемі – 39 320 теңге.

Осылайша бүгіннен бастап мемлекеттік нөмірі және тиісті құжаты жоқ мопедтерді жүргізуге тыйым салынған. Бұл шектеу максималды жылдамдығы сағатына 50 шақырымнан аспайтын мопедтерге де қатысты.

Сақтандыру полисі қымбаттайды

Заң бойынша мопедке мемлекеттік нөмір мен техникалық төлқұжат қана емес, сақтандыру полисін де рәсімдеу керек. 7 сәуірден бастап ондай полистердің бағасы көтеріледі.

Мәселен, Алматыда 16-25 жастағы мопед жүргізушісі жаңадан А1 санатындағы куәлікті алса, бір жылдық сақтандыру полисі 24 324 теңгеге түседі. Ал 7 сәуірден кейін ондай полистің бағасы 43 784 теңгеге дейін көтеріледі.

Сақтандыру полисі рәсімделмеген мопедтер бірден айып тұрағына қойылады.

Ешқандай құжат болмаса, мопедті қалай тіркейді

Ішкі істер министрлігінің мәліметіне сәйкес, VIN-код (сәйкестендіру нөмірі) болмаған не шығарылған жылын белгілеу мүмкін болмаған жағдайда қажетті құжаттар тексерістен кейін беріледі. Бұл ретте мопед тексерілген жыл шығарылған жылы болып есептеледі.

Ал мемлекеттік нөмір қолданыстағы тәртіпке сәйкес беріледі, яғни жүйе нөмірді автоматты түрде таңдайды.

Мопедті айып тұрағынан қалай шығарады

Айып тұрағында тұрған мопедті шығарып алу үшін алдымен иесін растайтын құжаттарды көрсету керек.

"Ол үшін сату-сатып алу келісімшартын немесе техникалық төлқұжатты ұсыну қажет. Сондай-ақ жеке куәлік пен айыппұлдың төленгені туралы түбіртек көрсетіледі. Соның негізінде мопедті айып тұрағынан шығаруға болады", - дейді полицейлер.

Айта кетері, 5 сәуірден кейін де мопедті тіркеуге қоюға болады. Ол үшін мамандандырылған халыққа қызмет көрсету орталығына бару қажет. Сол жерде жеке басын куәландыратын құжаттарды электронды түрде көрсетуге болады. Сосын техникалық құжатты немесе мопедтің техникалық сипаттамалары туралы мәліметті ұсыну қажет. Содан кейін өтініш толтырып, мопедті тексеріп, мемлекеттік бажды төлейді.

Олар:

мопедті тіркегені үшін - 983 теңге (1,97 доллар);

тіркеу туралы куәлік беру - 4 906 теңге (9,8 доллар);

мемлекеттік нөмір - 5 504,8 теңге (11,05 доллар).

Елімізде тағы бір айыппұл түрі енгізілмек. Әзірге оның мөлшері белгісіз, деп хабарлайды Алатау телеарнасы.

Бұл туралы цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Жаслан Мәдиев мәлімдеді. Спутниктің жазуынша, жаңа айыппұл SIM-картаны үшінші тұлғаға бергені үшін тағайындалады. Әзірге министр әкімшілік жауапкершілік бойынша қолданылатын айыппұлдың нақты көлемін айта алмайтынын жеткізген.

Қазіргі кезде министрлік осы мәселе бойынша ұсыныстарды жинап жатыр.

"Әзірше айыппұлдың нақты көлемін айта алмаймыз. Меніңше, биыл тиісті ұсынысты енгіземіз. Бұның барлығы әлі қаралып жатыр, нақты шешім жоқ. Біз ұсыныстарды жинап жатырмыз. Қылмыстық жауапкершілік болмайды. Бәлкім, әкімшілік айыппұл болатын шығар", - дейді министр.

Осы орайда министр "үшінші тұлға" ұғымына түсініктеме берді. Ол - SIM-карта иесімен байланысы жоқ адам.

Елімізде мопедтерге тықыр таянды. Сәуір айының 5-нен бастап қос дөңгелекті техниканы тіркеп үлгермегендерге тиісті жаза тағайындалмақ, деп хабарлайды Алатау телеарнасы.

Бұл туралы Алматы қаласы полиция департаменті хабарлады. Дерекке сүйенсек, осы уақытқа дейін оңтүстік мегополисте 5 276 мопед тіркеуге қойылған. Экстерриториялық принцип бойынша тіркелгендер: 2 100.

"5 сәуірден бастап тіркелмеген мопедтер айып тұрағына қойылады. Ал олардың иелері Қазақстан Республикасының әкімшілік заңнамасына сәйкес жауапкершілікке тартылады", - делінген полиция ақпаратында.

Осыған орай, құзырлы орган, елдегі мопед мінген азаматтарға дабыл қағуда. Яғни, тіркеуден өтпеген азаматтарды істі кейінге қалдырмай, уақытында рәсімдеуге шақыруда.

Елімізге келуші шетелдіктердің саны артқан. Бұл туралы Ішкі істер министрлігі Көші-қон қызметі комитетінің төрағасы Аслан Аталықов айтты, деп хабарлайды Алатау телеарнасы.

Комитет төрағасының сөзіне сүйенсек, биыл елімізге 3 млн-ға жуық шетелдік келуі ықтимал. Ал былтыр елімізге 15 млн-нан астам шетелдік кіріп шыққан. Бұл өткен жылмен салыстырғанда 1 млн-ға артық.

"Биыл Қазақстанға 2 млн 800 мың шетелдіктің кіруі белгіленді. Келушілердің 40 пайызын өзбекстандықтар құрайды. Екінші орында - Қырғызстан азаматтары, одан кейін - Ресей азаматтары", - дейді ол Орталық коммникациялар қызметіндегі брифингте.

Оның атап өтуінше, елімізге келген шетелдіктердің барлығы қалмайды. Көбі қайта шығады немесе транзитпен өтеді. Жалпы тұрақты тұрып жатқан шетелдіктердің саны 200 мыңға жуық, олардың 50 мыңы – қандастарымыз, 87 мыңы - Ресей азаматтары, 49 мыңы - Өзбекстан және 11 мыңы - Қырғызстан азаматтары. Көпшілігі Астана мен Алматы қаларында және Алматы мен Қарағанды облыстарында тұрып жатыр.

Елімізде мектептердегі тамақтанудың жаңа стандарты енгізіледі. Бұл өзгерісті жаңа оқу жылына дейін дайындау және енгізу жоспары әзірленуде, деп хабарлайды Алатау телеарнасы. 

Жаңа стандарт бекітіліп қойғанын Денсаулық сақтау министрлігінің санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитеті хабарлады. Мәліметке сүйенсек, ол 2025 жылдың 1 қыркүйегінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Жаңа тамақтану стандартында балаларды қауіпсіз және сапалы тамақтанумен қамтамасыз ету бойынша халықаралық талаптар ескерілген.

"Артықшылығы - тұзды, қантты және майды тұтынуды азайту, ас мәзірінде көкөністер мен жемістерді көбірек қолдану. Құрамында қанты бар сусындар мен шырындарды газдалмаған суға, сүтке, ашытылған сүтті сусындарға, жеміс шайлары мен компоттарға алмастырады", - делінген ақпаратта.

Тамақтану стандартында ерекше диеталық қажеттіліктері бар оқушыларды тамақтандыру бойынша ұсыным қарастырылған. Сондай-ақ ас блоктары жоқ шағын жинақталған мектептерде тамақтануды ұйымдастыру көзделген.

Бұдан басқа алғаш рет жеуге жарамсыздық индексі (тамақ қалдықтары) тұжырымдамасы енгізілді.