ЖАҢАЛЫҚТАР

Әлемдегі халық саны 6 жыл ішінде тағы жарты миллиардқа көбеюі мүмкін. Бұл туралы БҰҰ мәлімдеді, деп хабарлайды Алатау телеарнасы. 

Спутниктің жазуынша, қазір әлемде 8 миллиард 119 миллион адам бар. Кейінгі 13 жылда 34 елде халық саны қысқарған. Бірақ соған қарамастан алдағы 6 жылда халық саны жарты миллиардқта көбеюі мүмкін. Ал 2050 жылы 9,7 млрд, 2100 жылға қарай 11 миллиард болады деген болжам бар. Дегенмен кей ел халқының санын өсіру үшін қолдан келгеннің бәрін жасаса, өзгелері, керісінше, шектеу қойып жатыр.

Қытайда бала туу азайды. Сондықтан үкімет салық жеңілдіктері, ақшалай ынталандыру, медициналық сақтандыру, тұрғын үйге көмекқаржы беріп әлек. Ал Үндістанда, керісінше, бала тууды шектеп жатыр. Билік 2-ден көп баласы бар адамдарға лауазымды орынды иеленуге тыйым салды. 

Жалпы әлемде жасы 65-тен асқан адамдар саны 5,5%-тен 10,3%-ке артты. Бұл – кейінгі жарты ғасырдағы өсім. 

Елімізде су саласындағы 7 мыңға жуық маманның еңбекақысы 25 пайызға көтерілген, деп хабарлайды Алатау телеарнасы. 

1 қаңтардан еңбекақысы тариф есебінен төленетін «Қазсушар» мамандарының айлығы орта есеппен 25%-ға көтерілді. Ал 1 мамырдан еңбекақысы республикалық бюджеттен төленетін бірқатар мамандардың айлығы 25%-ға ұлғайып отыр. Бұл туралы су ресурстары және ирригация министрлігінде айтты. 

“Су саласы қызметкерлерінің еңбекақысын ұлғайту бағытындағы жұмыс одан әрі жалғасады. Бұл бір күндік іс-шара емес және су шаруашылығы мамандықтарының тартымдылығын арттыруға мүмкіндік береді. Бұл біз үшін өте маңызды”, - дейді вице-министр Ерболат Ибрайханов.

Айта кетейік, елімізде 9 шілде күні су шаруашылығы саласы қызметкерлерінің күні аталып өтті. Кәсіби мерекеде су саласының 323 қызметкері мен ардагері марапатталды.

Әлем халқының 40 пайызы аллергиялық аурулармен ауыратын көрінеді. Тіпті бүгінде медицинада маңызды мәселеге айналып отыр, деп хабарлайды Алатау телеарнасы. 

Жаһандық статистика мәліметтері бойынша, әлем халқының әрбір төртінші-бесінші адамы аллергиямен ауырады. Содан да болар жыл сайын 8 шілдеде Дүниежүзілік аллергиямен күрес күні атап өтіледі. ҚазАқпараттың жазуынша, кейінгі 20 жылда әлемде генетикалық бейімділікке және оларды клиникалық көріністер түрінде жүзеге асыруға әкелетін көптеген фактордың болуына байланысты аллергиялық аурулардың эпидемиясы байқалады. Кардиология және ішкі аурулар ҒЗИ Республикалық аллергология орталығының басшысы Арай Батырбаеваның айтуынша, кез келген аллергияның негізгі себептері адамның генетикасына негізделген. Көбінесе аллергия ерте жаста тағамға жоғары сезімталдықпен пайда бола бастайды.

“Аллергиялық аурулардың алдын алу үшін аллергия тудыратын заттарды анықтау және есте сақтау қажет. Олармен байланыста болудан аулақ болыңыз, қажет болған жағдайда өзіңізге қалай көмектесуге болатынын біліңіз. Егер өсімдік тозаңына аллергияңыз болса, ауа температурасы жоғары болған кезде күнге шықпаңыз, масканы қолданыңыз. Егер жәндіктер шағып, орнында жәндіктің уы қалса, оны алып тастаңыз және тістеген жерге суық компресс қойыңыз. Үйдегі дәрі қобдишасында дәрігер тағайындаған дәрі-дәрмектер болуы керек. Өздігінен емдеумен айналыспай, медициналық мекемеге жүгініңіз”, - дейді дәрігер А.Батырбаева. 

Аллергия – бұл организмнің қоршаған ортаның кейбір факторлары – аллергендердің әсеріне жоғары сезімталдық жағдайы, осы заттардың қайта әсерінен өршиді. Бұл аурудың дамуына ықпал ететін факторлардың ішінде ең көп тарағандары: қоршаған ортаның ластануы, психологиялық шамадан тыс жүктеме, климаттың өзгеруі, сапасыз тамақ өнімдері, дәрі-дәрмектерді бақылаусыз қолдану.

Айта кетейік, “Аллергия” терминін 1906 жылы балалар дәрігері Клеменс фон Пирке енгізген. Симптомдар ежелден бері белгілі. Аллергия туралы алғаш рет Ежелгі Египетте айтылған, бірақ оны ауқымды зерттеу тек ХІХ ғасырда басталды.

Елімізде соңғы жеті жыл аралығында 419 ақын-жазушыға мемлекет қаламақы төлеген. Бұл туралы ҚазАқпараттың Мәдениет және ақпарат министрлігіне жолдаған сауалында айтылады, деп хабарлайды Алатау телеарнасы. 

Мәліметке сүйенсек, 419 ақын-жазушыға төленген қаламақы мемлекет бюджетінен бөлінген. 

“Бұрындары еш жерде жарияланбаған қоғамдық маңызы бар әдебиет бойынша 2017-2023 жылдары 419 әдебиеттің авторлық құқығы сатып алынып, яғни авторларға қаламақысы төленіп, басып шығарылды да, өңірлердегі кітапханаларға таратылды. Авторлық қаламақы 1 авторлық парақ үшін (40 мың белгіге) 6 ең төменгі жалақы мөлшеріне теңестірілген", — делінген министрлік жауабында. 

Ал былтыр 53 қаламгер мемлекеттен қаламақы алыпты. Оларға да бюджеттен бөлінген қаражат 1 авторлық параққа 6 ең төменгі жалақы, яғни 2023 жылы 420 мың теңге мөлшерінде болған.

Қазақстан шетелде оқитын студенттердің саны бойынша әлем елдері арасында 9-орынға ие болған. Бұл туралы Ұлттық инвесторлар қауымдастығы талдау жасапты, деп хабарлайды Алатау телеарнасы. 

ЮНЕСКО статистикалық институтының жаңартылған деректері бойынша әлемдегі ең халқы көп екі ел, яғни, Қытай мен Үндістан шетелде оқитын студенттері ең көп мемлекет болып шықты. 

Мәселен, шетелде миллионнан астам (1,021 мың) қытай студенттері оқыса, үнді студенттерінің саны осы көрсеткіштің жартысына жуығын (508,2 мың) құрайды екен. Одан кейін Вьетнам (137 мың), Германия (126,4 мың) және Өзбекстан (109,9 мың) тізімді жалғап тұр. Ал Қазақстанның шетелде оқитын студенттерінің саны - 91,2 мың шамасында.

Алайда, егер шетелде оқитын студенттердің тиісті кезеңдегі халыққа ара қатынасын есептесек, онда Қазақстан 0,48% үлесі бар елдер арасында 1-ші орынды алады. Одан кейін Сирия (0,46%) және Өзбекстан (0,31%) жайғасқан. Шетелде оқитын студенттер саны бойынша салыстырмалы түрде жоғары көрсеткіштерге ие Қытай мен Үндістан, сонымен бірге студенттердің халық санына қатынасы бойынша көрсеткіштері төмен (Қытай 0,07%, Үндістан 0,04%).

Студенттер оқуды таңдаған елдерге келсек, бұл АҚШ (833 мың), одан кейін Ұлыбритания (601 мыңға жуық), Австралия (378 мыңға жуық), Германия (376 мыңнан астам) және Канада (318 мыңға жуық).

Ғылым және жоғары білім министрлігі еліміздегі рейтингі ең жоғары университеттерді атады, деп хабарлайды Алатау телеарнасы ҚазАқпаратқа сілтеме жасап. 

Ведомства дерегіне сүйенсек, 2024 жылғы 5 маусымда QS Quacquarelli Symonds жоғары білім саласындағы халықаралық талдау агенттігі әлемнің үздік университеттері рейтингінің 2025 жылғы жаңа шығарылымын – QS World University Rankings-2025 шығарған. Бұл тізімге Қазақстан рейтингте 21 жоғары оқу орнымен ұсынылды. Нәтижесінде оның бесеуі жақсарып, төртеуі өз позицияларын сақтап, 12-сі төмендеп кеткен. 

“Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті қазақстандық жоғары оқу орындары арасында көшбасшы болып қала береді және 163-ші орынға ие болып, әлемнің үздік 200 жоғары оқу орнына оралды. Бұл өткен жылғы нәтижеден 67 позицияға жақсы. Сондай-ақ, Л.Гумилев атындағы ЕҰУ (355 орыннан 321 орынға) және Сәтбаев университетінің (481 орыннан 405 орынға) көрсеткіштері жақсарды”, - делінген министрлік жауабында. 

Сонымен қатар, министрлік Абай атындағы ҚазҰПУ-да да жақсы көрсеткіш байқалғанына тоқталған. Қалған жоғары оқу орындары былтырғы позицияларында қалып отыр. 

“Рейтингте Қазақстан беделді индикаторлар – академиялық бедел және жұмыс берушілер арасындағы бедел бойынша көрсеткіштердің айтарлықтай жақсаруымен атап өтілді. Орталық Азияның басқа елдерімен салыстырғанда Қазақстан "Жұмыс берушілер арасындағы бедел" индикаторы бойынша ең жақсы нәтижелерге қол жеткізді. Бұған Орталық Азия өңірінің әрбір еліндегі рейтингке қатысушы барлық жоғары оқу орындары үшін осы индикатор бойынша есептелген орташа мәндер дәлел бола алады.”, - деді министрлікте.