НОВОСТИ

Қазақстанда криптобанктер ашылуы мүмкін. Үкімет криптобанктерді ашу мәселесін зерделеуге кірісті, деп хабарлайды Алатау телеарнасы Спутникке сілтеме жасап.

Дерекке сүйенсек, қазіргі кезде министрлер кабинеті цифрлық активтер бойынша түзетулер пакетін дайындап қойған. Соның аясында криптобанктерді ашу мәселесі де талқыға салынады. Себебі ондай қаржы институттары цифрлық нарықтың жаңа қатысушыларын тартып қана қоймай, цифрлық активтер бойынша операциялардың ашықтығын да қамтамасыз ете алады. Сондай-ақ криптобанктер осы саладағы жобаларды дамытуға мүмкіндік береді. Комплаенс, блокчейн-талдау мен AML мамандарына сұраныс аратды.

"Осыған байланысты үкімет Қазақстан Республикасының аймағында тұрақты экожүйені қалыптастыруда шешуші рөл атқара алатын криптобанктерді ашу әлеуетін қарастырып жатыр", - дейді Бектенов.

Оның сөзіне қарағанда халықаралық тәжірибе негізінде қаржылық реттеу шаралары да болуы керек.

Үкімет криптобанктер нарығындағы қаржының көлемін де есептеп шыққан. 2024 жылы 5,29 млрд доллар болды. 2034 жылға қарай оның көлемі 63,15 млрд долларға дейін өседі деген болжам бар. Ал цифрлық активтердің жалпы саудасы бір жылдың ішінде 134 процентке өсіп, 2024 жылы 18,83 трлн АҚШ долларын құрады.

Елімізде кредит алуға қатысты бірқатар шектеулер қабылданды. Заң аясында халықтың әлеуметтік осал топтары үшін қосымша шаралар қарастырылған, деп хабарлайды Алатау телеарнасы.

Спутниктің жазуынша, Парламенттің төменгі палатасы кредит алуға қатысты тағы бірқатар шектеулер қабылдаған. Сенаттан кейін оны бірден президенттің қол қоюына жібереді. Онда кімдерге кредит берілмейтіні, қандай шектеулер енгізілетіні және банктік жұмыстарға қандай өзгерістер енгізілетіні толық қамтылған.

Кредит кімге берілмейді

Мәжіліс депутаттары қаржылық қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғайтын заңды қабылдап, жоғары палатаға жіберді. Осы құжатқа сәйкес, кредитке қатысты бірқатар маңызды шектеулер енгізіледі. Олар:

• әскери қызметшілерге әскери қызмет өткеру уақытында несиелер мен шағын несиелерді бермеу;
• несие алуға алғаш рет өтініш берген адамның банкте немесе микроқаржы ұйымының филиалында міндетті түрде болуы;
• шағын несиелер бойынша айып өндіруге тыйым салу;
• 21 жасқа толмаған және 55 жастан асқан азаматтарға кепілсіз тұтынушылық несиені "электронды үкімет" порталы арқылы келісім алғаннан кейін ғана рәсімдеу;
• мемлекеттік бюджеттен төленетін төлемдерді және табиғи немесе техногендік сипаттағы төтенше жағдай салдарынан зардап шеккен азаматтарға арналған қайырымдылық ұйымдарынан түскен ақшаны үшінші тұлғалардың өндіріп алуына тыйым салу;
• тұтынушылық кепілсіз онлайн несиелерді беру үшін 24 сағаттық "салқындату кезеңін" енгізу.

Айта кетері, "салқындату кезеңі" – бұл ойлануға берілетін уақыт. Мәселен, банкте немесе микроқаржы ұйымы тұтынушылық кепілсіз онлайн кредитті беруге келіссе, оны алатын адамға ойлануға бір тәулік, яғни, 24 сағат беріледі. Осы уақыттың ішінде ол кредит алуға қаншалықты мәжбүр екенін ой елегінен өткізе алады.

Ай сайынғы төлем екі есеге азаяды

Заң аясында халықтың әлеуметтік осал топтары үшін қосымша шаралар қарастырылған.

"Бұл санаттағы азаматтардың экономикалық жағдайы нашарласа, міндетті түрде кемінде үш ай мерзімге айыппұл есептемей несие мен микрокредиттер төлеу кейінге шегеріледі. Сондай-ақ олардың ай сайынғы төлемі 50 пайызға немесе одан да көп мөлшерге азайтылады", - дейді депутаттар.

Қандай комиссияларды алып тастайды

Алдағы уақытта кредиттер бойынша кейбір комиссияларға да тыйым салынады. Атап айтқанда, банк несиесін ішінара немесе мерзімінен бұрын өтегені үшін тұрақсыздық айыбын өндіріп алу алынып тасталады. Ал шағын несиелер бойынша кез келген тұрақсыздық айыбы мүлдем болмайды. Бірақ шағын кредитті қайтармағаны үшін есептелген айыптар қалады.

Сондай-ақ, қарыз алушылардың жүктемесін азайту мақсатында банк несиесі немесе шағын несие шарттары бойынша сақтандыру агенті комиссиясының шекті мөлшері 10 пайыз болып белгіленді.

Қазақстанда электросамокаттарға нөмір тағу міндеттелуі мүмкін. Қазіргі уақытта самокаттар мен велосипедтерге мемлекеттік нөмір тағу ұсынысы талқыланып жатыр, деп хабарлайды Алатау телеарнасы. 

ҚазАқпараттың дерегіне сүйенсек, бұл туралы ҚР Ішкі істер министрінің орынбасары Санжар Әділов мәлім еткен. Парламент Мәжілісіндегі баспасөз мәслихатында самокаттарға қатысты талаптарды күшейту мүмкіндігі жайында сұрақ қойылды.

"Біз Әділет министрлігі жанындағы ведомствоаралық жұмыс тобының алаңында бірқатар қосымша түзету дайындап жатырмыз. Атап айтқанда, шетелде қолданылатын тәжірибені енгізу туралы ұсыныс бар. Осы орайда Швейцарияның тәжірибесін зерттедік, яғни ол жақта мемлекеттік нөмірлер тек самокаттарда ғана емес, велосипедтерде де бар. Сондықтан бұл норма мен ұсыныс өте өзекті", - дейді С. Әділов.

Оның айтуынша, бұл ұсыныс қазір талқыланып жатыр. 

Қазақстан онлайн қызмет көрсету бойынша алға шықты. Соңғы деректерге сүйенсек, үздік 10 елдің қатарына кірген, деп хабарлайды Алатау телеарнасы.

Бұл туралы Ranking.kz сараптамалық сайты жазды. Рейтингте 193 ел қамтылған

Бүгінде еліміздегі мемлекеттік қызметтердің 93%-ы электронды форматта қолжетімді, оның ішінде 90,8%-ын eGov Mobile платформасы арқылы алуға болады. Бұл көрсеткіш бойынша Қазақстан Қытай, АҚШ, Германия, Австралия және БАӘ сияқты дамыған елдерден озып шықты.

"БҰҰ деректері бойынша, Қазақстан 2024 жылы 193 елдің арасында үздік ондыққа кіріп, Оңтүстік Корея, Дания, Эстония, Сауд Арабиясы, Украина, Сингапур, Ұлыбритания, Жаңа Зеландия және Жапониямен бір қатарда тұр", — делінген хабарламада.

Қазақстаннан кейінгі орындарда орналасқан елдер:

Қытай – 11-орын

Германия – 12-орын

Аустралия – 14-орын

Нидерланды – 15-орын

БАӘ – 16-орын

АҚШ – 17-орын

Ал ТМД елдері Қазақстаннан айтарлықтай төмен орналасқан:

Армения – 53-орын

Ресей – 56-орын

Өзбекстан – 59-орын

Әзіебайжан – 67-орын

Қырғызстан – 89-орын

Беларусь – 97-орын

Тәжікстан – 130-орын

Түрікменстан – 172-орын.

Ғылым және жоғары білім министрінің 2025 жылғы 1 сәуірдегі бұйрығымен Ұлттық бірыңғай тестілеуді (ҰБТ) өткізу қағидаларына өзгерістер енгізілді, деп хабарлайды Алатау телеарнасы, ҚазАқпаратқа сілтеме жасап.

"ҰБТ қағаз немесе электрондық форматта Ұлттық тестілеу орталығы арқылы немесе жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының базасында, не болмаса Ұлттық тестілеу орталығы айқындайтын ұйымдарда өткізіледі. ҰБТ-ға қатысуға өтініш (қағаз және электрондық форматта) Ұлттық тестілеу орталығының www.testcenter.kz сайтында онлайн режимде қабылданады", — делінген құжатта.

Министрдің бұйрығына сәйкес, негізгі өзгерістер мүгедектігі бар мектеп бітірушілердің ҰБТ-ға қатысу тәртібіне қатысты. 

Сондай-ақ құжатта келесі мәселелер атап өтіледі:

• Шетел тілін (ағылшын тілін) меңгеру деңгейін жалпы еуропалық шетел тілін меңгеру құзыреттеріне (стандарттарына) сәйкес растайтын халықаралық сертификаттары бар тұлғалар өз қалауы бойынша ағылшын тілі бойынша бейіндік пәннен немесе «Шетел тілі» (ағылшын) арнайы пәнінен босатылады;
• TOEFL ITP, TOEFL IBT, IELTS секілді ағылшын тілін меңгеру бойынша халықаралық сертификаттары бар тұлғалар ҰБТ-ға немесе конкурсқа қатысу үшін өтініш берген кезде сертификат мәліметтерін көрсетуі тиіс;
• SAT, ACT, IB, A-Level, TOEFL ITP, TOEFL IBT, IELTS сияқты халықаралық стандартталған тест сертификаттары бар тұлғалар ҰБТ-ға өтініш беру деректер базасына мәліметтерді енгізіп, сертификат көшірмесін жүктеуі қажет.
• ҰБТ-ға қатысуға өтініш берген, алайда тестілеуге қатыспаған талапкерлерге, тест өткізу күндері бос орын болған жағдайда, сол кезеңнің ішінде бір күнге тестілеуге қатысу мүмкіндігі беріледі. Бұл мүмкіндік келесі дәлелді себептер болған жағдайда қарастырылады:
• денсаулығына байланысты, тестілеу күнімен сәйкес келетін № 026/у нысанындағы дәрігерлік-консультациялық комиссия қорытындысы немесе амбулаториялық картадан үзінді жазба/ауру тарихынан анықтама болған жағдайда;
• «Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы» кодекстің 1-бабы 13) тармақшасында көрсетілген жақын туыстарының қайтыс болуын растайтын құжаттар болған жағдайда;
• республикалық және халықаралық олимпиадаларға, ғылыми жобалар байқауларына (ғылыми жарыстарға), орындаушылар байқауларына, кәсіби шеберлік байқауларына және спорттық жарыстарға қатысқан жағдайда (жаңа норма);
• төтенше жағдайлар болғанда.

Сонымен қатар:

— ҰБТ қағаз форматында тапсыратын талапкер құжаттарды қоса тіркеп, мемлекеттік комиссия төрағасының атына ҰБТ-ны қайта тапсыруға өтініш береді;

— ҰБТ электрондық форматында тапсыратын талапкер құжаттарды қоса тіркеп, Ұлттық тестілеу орталығы директорының атына ҰБТ-ны қайта тапсыруға өтініш береді.