НОВОСТИ

Қазақстанның мемлекеттік борышы биыл 37,8 трлн теңгеге жетуі мүмкін. Ұлттық экономика министрілігі Қазақстанның 2026-2028 жылдардағы даму болжамын жариялады, деп хабарлайды Алатау телеарнасы. 

"2026–2028 жылдар аралығында әлеуметтік және инфрақұрылымдық шығыстарды қаржыландыру, сондай-ақ инфляциялық қысымды тежеу қажеттілігімен байланысты мемлекеттік борыштық міндеттемелердің біртіндеп өсуі болжанады. Сонымен қатар, бюджеттік реттеу және салық саясаты саласындағы реформалар қарыздың ұлғаю қарқынын бақылауға мүмкіндік береді, оның серпінін рұқсат етілген макроэкономикалық бағдарлар шегінде сақтайды", — деп жазылған болжамда.

Құжатта 2026-2028 жылдарға арналған үкіметтік борыш пен жергілікті атқарушы органдардың борышынан тұратын мемлекеттік борыш параметрлері былай болатыны болжанған:

— 2026 жылы 46 трлн 477 млрд теңге немесе ЖІӨ-ге 25,3%;
— 2027 жылы 52 трлн 520 млрд теңге немесе ЖІӨ-ге 25,5%;
— 2028 жылы 57 трлн 515 млрд теңге немесе ЖІӨ-ге 25%.

Оның ішінде Үкіметтік борыш 2028 жылы 44 трлн 956 млрд теңге, жергілікті әкімдіктердің борышы 12 трлн 559 млрд теңге, квазимемлекеттік сектор борышы 47 трлн 108 млрд теңге болатыны айтылған.

Ал елдің жалпы ішкі өнімі 2025 жылы 161 трлн 860,5 млрд теңге, 2026 жылы 183 трлн 788,2 млрд теңге, 2027 жылы 206 трлн 62,3 млрд теңге, 2028 жылы 229 трлн 797,7 млрд теңге болатыны айтылған. Болжамда Brent маркалы мұнайдың бағасы 2026-28 жылдары барреліне 60 доллар болады деген есеп алынған.

Ұлттық экономика министрлігінің дерегінше, Қазақстанның мемлекеттік борышы былтыр 31,8 трлн теңге көлемінде болса, биыл 37,8 трлн теңгеге жетуі мүмкін.

Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты ұлттық құқықтық жүйенің маңызды элементі болып табылады. Оның қызметі заңдар мен нормативтік-құқықтық актілердің елдің Негізгі заңына сәйкестігін қамтамасыз етуге бағытталған. Осы институттың азаматтар мен қоғам үшін маңызы туралы Сот төрағасы Эльвира Азимова айтты.

Оның сөзінше, Конституциялық Соттың басты міндеті – заңдар мен нормативтік актілердің Негізгі заңға сәйкестігін тексеру.

"Конституциялық сот – бұл заңға қатысты сот. Ал қарапайым сот – бұл адамдарға қатысты сот", – деп атап өтті Азимова.

Жыл сайын 11 мыңнан астам өтініш түседі, алайда шамамен 98%-ы соттың құзыретіне кірмегендіктен түсіндірмемен қайтарылады. Дегенмен, азаматтарға өз мүдделерін қорғау үшін қандай тетіктерді қолдануға болатыны түсіндіріледі.

Биыл Қазақстан Негізгі заңның 30 жылдығын атап өтуде. 1995 жылы қабылданған Конституция демократиялық әрі құқықтық мемлекеттің іргетасы болды.

"Неге біз, қазақтар, Конституцияны қазақ тілінде Ата заң деп атаймыз? Бұл терең мағына. Ол – басқа барлық актілерге қарағанда ең жоғары заңды күші бар заң", – деп атап өтті төраға.

Ол сондай-ақ Конституциялық Сот құқықтық жүйенің маңызды бөлігі екенін, билік тармақтарының арасындағы тепе-теңдікті қамтамасыз етіп, азаматтардың құқықтарын қорғаудың кепілі болып табылатынын жеткізді.

"Біз Конституция рухын, азаматтардың негізгі құқықтары мен бостандықтарын қорғаудамыз", – деді Азимова.

2025 жылғы 17 қыркүйекте Ғылым ордасында «Палеонтология, зоологиялық, археологиялық, археографиялық қор жинақтарын пәнаралық-кешенді зерттеу және жаңа материалдармен толықтыру, атрибуциялау, каталогтау: «Ғылым ордасы» музейлері негізінде» атты ғылыми семинар өтті.

Іс-шараға Ғылым ордасының бас директоры Ұлар Мұқажанов, музей меңгерушілері, ғылыми қызметкерлер, реставраторлар, сондай-ақ Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ мен Зоология институтының өкілдері қатысты.

Семинар Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің IRN BR28713619 «Палеонтология, зоологиялық, археологиялық, археографиялық қор жинақтарын пәнаралық-кешенді зерттеу және жаңа материалдармен толықтыру, атрибуциялау, каталогтау: «Ғылым ордасы» музейлері негізінде» нысаналы қаржыландыру жобасы аясында ұйымдастырылды. Жоба жетекшісі – PhD, этнограф Бейсеғұлова Айнұр Қыдырғалқызы.

Іс-шара барысында биология және зоология саласында жиі қолданылатын терминдердің қазақ тіліндегі баламалары талқыланып, Табиғат музейі мен Археология музейінің қалыптасу тарихы, сондай-ақ ғылыми зертхана негізінде оқу-өндірістік практика ұйымдастыру тәжірибесі сөз болды. Бұдан бөлек, археографиялық коллекциялардың қалыптасу ерекшеліктері, Табиғат музейінің жәдігерлері, археологиялық және археографиялық қорларды қалпына келтіру мен жаңғырту мәселелері қарастырылды.

«Қазақ ғылымының қара шаңырағы саналатын Ғылым ордасы бүгінде ғылыми институт ретінде қалыптасып келеді. Бұл жоба – музейлеріміздің ғылыми әлеуетін арттыруға, қор жинақтарын жүйелі зерттеп, жаңғыртуға бағытталған маңызды қадам. Біз халықаралық деңгейдегі озық тәжірибе мен заманауи технологияларды тиімді пайдалана отырып, музей қызметін дамыту және мамандардың біліктілігін арттыру жұмыстарын жалғастырамыз», – деді Ұлар Мұқажанов.

Семинар аясында палеонтологиялық, археологиялық және археографиялық жинақтардың көрмесі мен шеберлік сабағы ұйымдастырылып, қатысушылар коллекцияларды сақтау, қалпына келтіру және ғылыми каталог жасау бойынша тәжірибе алмасты.