ЖАҢАЛЫҚТАР

Жаһандану заманында ғылымының алар орны ерекше.Өйткені өмірдің өзегі жаңашылдыққа жетелейді. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевта ғылым өкілдерімен кездескенде айтулы салаға аса ыждахаттылық танытып,мемлекет тарапынан қолдаудың жылдан жылға артып келе жатқандығын алға тартып отыр. Жастар қоғамның қозғаушы күші, келешегіміздің кепілі. Сондықтан олардың ғылымға бір табан жақын болуы, баршамызға ортақ мәселе деуге болады.

Әңгіменің әлқисасын жағымды жаңалықтан бастаған жөн болар. Оңтүстік астанамызда 20 жылға жуық үзілістен кейін Оқушылар сарайында обсерватория жұмысын бастады. Жаңа, жоғары технологиялық обсерваторияда зерттеушілер мен астрономия әуесқойларына ғарыш құпияларын теңдесі жоқ дәлдікпен және егжей-тегжейлі зерттеуге мүмкіндік беретін төрт заманауи телескоптармен жабдықталған. Ғылыми-техникалық бөлім обсерваториясының меңгерушісі Ақсұңқар Мұхамедиярұлының айтуынша, төрт телескоптың үшеуі – жұлдыздардың, планеталардың және галактикалардың анық және жарқын кескіндерін қамтамасыз ететін түнгі бақылауларға арналған. Төртінші, Coronado хромосфералық телескопы, күндізгі уақытта күнді бақылау үшін арнайы әзірленген, күн белсенділігі мен оның жерге тигізетін әсерін зерттеуге бірегей мүмкіндіктер береді.

Құрылғылардың  әрқайсысының керемет сурет сапасы бар, ол терең ғарыш кеңістігі болсын немесе жұлдыздар болсын, объектілердің ең кішкентай бөлшектерін нақты көрсетете алады. Жоғары ажыратымдылық қабілеттілігі мен озық оптикалық технологиялар зерттеушілерге дәл деректер мен көптеген жай аспаптарда жоқ таңғажайып визуалды әсерлер бермек.Обсерватория жас алматылықтар үшін зерттеулер жүргізетін, планеталар мен галактикаларды іздейтін, ғарыш саласындағы жаңа жаңалықтар ашатын орынға айналды. Мәселен, 7 сынып оқушы Әбілқайыр Чапаев күнің жерге қаншалықты зиян келтіретін зерттеп, бірегей жоба ойлап тапқан.

«Мен күн сәулесі де жер сілкінісін тудыратынын анықтадым. Зерттеулерім көрсеткендей, тиктоникалық жарықтарға күн сәулесі тікелей түскен кезде жер тербеледі. Бұл жобаны Мемлекет басшысы алдында да қорғадық. Мен осы жердегі жетекшілерімен бірге арқы қарай зерттейтін боламын», - дейді Әбілқайыр Чапаев. 

Жас ғалымдардың айтуынша жоба арқылы жердің стратосфералық қабаттарының жай-күйі және жерге жақын ғарыштық кеңістіктегі астрономиялық қозғалыстар туралы өзекті ақпаратты жинауға мүмкіндік туған. Наноспутник ауада шамамен 10,5 сағат болған, ол бұрынғы Семей полигоны аймағындағы экожүйені сақтау және қалпына келтіру үшін ақпарат жинаған. Болашақта наноспутниктік модельді жетілдіру және оның негізінде заманауи экономиканың әртүрлі салаларына арналған деректерді жинау, сақтау және визуализациялау үшін көп функционалды хаб құру міндеті тұр деп отыр,жобаның иесі.

Бүгінде бұл жерге 60 жуық бала келеді. Олар жоба дайындап, соны қорғап, білімдерін жетілдіреді.Оқушылар сарайының обсерваториясы 1983 жылы ашылған. Обсерватория сарай ғимаратының композициялық дизайнына үйлесімді түрде тоғысқан – галактика спиралы іспеттес. Обсерваторияны жаңғырту – Алматы әкімдігінің бастамасымен және қолдауымен жүзеге асырылып жатқан әлеуметтік жоба. Бұл аспан әлемін зерттеуге ынталы жастар үшін таптырмас ғылыми орда деуге болады.

Уәлиев Олжас, "Алатау" телеарнасы Қазақ редакциясының бас редакторы

Ғалымдар жүрекке ең пайдалы сусын қандай екенін анықтады. Зерттеу жұмыстарын Австралиядағы Жаңа Оңтүстік Уэльс университетінің ғалымдары жасаған, деп хабарлайды Алатау телеарнасы. 

Ғалымдардың зерттеу нәтижесіне сүйенсек, газдалған және алкогольді сусындар жүрек ауруының қаупін арттырады екен. Негізінде ғалымдар шай, кофе, алкоголь, сода, энергетиктер мен жеміс шырындарының ағзаға әсерін зерттеген. Нәтижесінде көк шай жүрекке пайдасы мол жалғыз сусын болып шықты.

Ұзақ уақыт бойы шай ішкен адамдарда жүрек-қан тамырлары ауруларынан кенеттен қайтыс болу қаупі 19%-ке төмендеген.

Ғалымдар шай жапырақтарында антиоксидант ретінде әрекет ететін полифенол бар екенін атап өтті. Олар қандағы зиянды заттарды шығаруға көмектеседі. Бұл жасушаларды зақымданудан қорғайды, сонымен қатар күйзелісті төмендетіп, зат алмасуды жақсартады.

Кофе де жүрек ауруының қаупін азайтады, бірақ ер адамдар үшін ғана пайдалы.

Түрмеге қамалған тек бір сотталушыны ұстау үшін қанша теңге жұмсалатыны белгілі болды. Бұл туралы ІІМ Қылмыстық-атқару жүйесі комитеті төрағасының орынбасары Жәнібек Баймағанбетов айтты, деп хабарлайды Алатау телеарнасы. 

Комитет төрағасының орынбасары сөзіне сүйенсек, бүгінде сотталған бір адамды түрмеде бір тәулік ұстауға бюджеттен 7 500 теңге бөлінеді. Ал сотталғандардың жалпы саны – 30 мың адам.

Бұл көрсеткішті есептесек сотталғандарға күн сайын бюджеттен 225 миллион теңге жұмсалады екен. 

Түрмеде отырған 30 мың адамның ішінде екі мыңнан астамы – әйелдер. Ал республика бойынша тергеу изоляторларында 7 мың адам отыр.

Жәнібек Баймағанбетов, сонымен қатар дәл қазіргі уақытта елдегі түрмелер лық толып қалғанын да ашық айтты. Бұл мәселені шешу үшін алда бірнеше өңірде түрме тұрғызылмақ.

Елімізде бүгін теледидар мен радио жұмыс істемейді. Мұндай шектеу жоспарлы профилактикалық жұмыстар аясында қолға алынып отыр, деп хабарлайды Алатау телеарнасы. 

Уақытша қолайсыздық республика аумағын қамтиды. Яғни 17 шілде сағат түнгі 3:00-ден кешкі 17:00 аралығын қамтиды. 

Оператор тоқсан сайын спутниктік, цифрлық және аналогтық жерүсті желілерінің техникалық құралдарында қызметтерді жабумен жоспарлы профилактикалық жөндеу жүргізеді.

Мұндай жұмыс үздіксіз және сапалы телерадио хабарларын таратуды қамтамасыз ету үшін қажет.

Әлемдегі халық саны 6 жыл ішінде тағы жарты миллиардқа көбеюі мүмкін. Бұл туралы БҰҰ мәлімдеді, деп хабарлайды Алатау телеарнасы. 

Спутниктің жазуынша, қазір әлемде 8 миллиард 119 миллион адам бар. Кейінгі 13 жылда 34 елде халық саны қысқарған. Бірақ соған қарамастан алдағы 6 жылда халық саны жарты миллиардқта көбеюі мүмкін. Ал 2050 жылы 9,7 млрд, 2100 жылға қарай 11 миллиард болады деген болжам бар. Дегенмен кей ел халқының санын өсіру үшін қолдан келгеннің бәрін жасаса, өзгелері, керісінше, шектеу қойып жатыр.

Қытайда бала туу азайды. Сондықтан үкімет салық жеңілдіктері, ақшалай ынталандыру, медициналық сақтандыру, тұрғын үйге көмекқаржы беріп әлек. Ал Үндістанда, керісінше, бала тууды шектеп жатыр. Билік 2-ден көп баласы бар адамдарға лауазымды орынды иеленуге тыйым салды. 

Жалпы әлемде жасы 65-тен асқан адамдар саны 5,5%-тен 10,3%-ке артты. Бұл – кейінгі жарты ғасырдағы өсім. 

Елімізде су саласындағы 7 мыңға жуық маманның еңбекақысы 25 пайызға көтерілген, деп хабарлайды Алатау телеарнасы. 

1 қаңтардан еңбекақысы тариф есебінен төленетін «Қазсушар» мамандарының айлығы орта есеппен 25%-ға көтерілді. Ал 1 мамырдан еңбекақысы республикалық бюджеттен төленетін бірқатар мамандардың айлығы 25%-ға ұлғайып отыр. Бұл туралы су ресурстары және ирригация министрлігінде айтты. 

“Су саласы қызметкерлерінің еңбекақысын ұлғайту бағытындағы жұмыс одан әрі жалғасады. Бұл бір күндік іс-шара емес және су шаруашылығы мамандықтарының тартымдылығын арттыруға мүмкіндік береді. Бұл біз үшін өте маңызды”, - дейді вице-министр Ерболат Ибрайханов.

Айта кетейік, елімізде 9 шілде күні су шаруашылығы саласы қызметкерлерінің күні аталып өтті. Кәсіби мерекеде су саласының 323 қызметкері мен ардагері марапатталды.